Warm en Koud
Soos op 2025 07 11
Hot en haar Soos op 2025 07 09
Hierdie storie is vir alle nuuskieriges wie se dag gedraai word as hulle die oorsprong van ‘n idioom of woordgebruik ontdek.
Eerstens iets oor die Suid-Afrikaanse bouregulasies:
Om dit makliker te maak vir sig-gestremdes wie nie die kleur aanduidings(rooi vir warm en groen vir koud) op krane kan sien nie, moet wasbakke, baddens, storte en kombuis opwasgeriewe se warm krane voortaan altyd aan die gebruiker se linkerkant wees. So ook die enkel hefbome van mengerkrane, “links vir lou / rooi of warm”.
Maklik om die Engelse woord “hot” jou te help herinner aan die Afrikaanse uitdrukking “hot en haar” as sinoniem vir “Links en regs”.
Daar is in die ou dae byvoorbeeld na ‘n linkerhand as die “hot klou” verwys.
Ander sinonieme vir links en regs is “bakboord en stuurboord ”(“port and starboard” in Engels) soos gebruik in vlieg en skeeps navigasie.
Die rooi lig aan ‘n skip of vliegtuig se linkerkant of bakboort kant stem dus ooreen met die warm kraan(rooi gemerk) en so ook die groen lig aan die stuurboord of regterkant.
Vir maklik onthou en om te weet wanneer mens byvoorbeeld in ‘n vliegtuig sit en vorentoe (of in die rigting van die neus kyk) het die engelse woorde port en left beide net vier letters terwyl starboard en right meer letters het
So ook minder letters vir red as vir green.
Linkervlerk se lig dus rooi en word die bakboort kant of port side genoem.
Regtervlerk se lig is groen en word die stuurboord kant of starboard side genoem
Waar ons deesdae kan kies tussen ekonomies, besigheidsklas of eersteklas vliegkaartjies het dit min of meer dieselfde gewerk in die vorige eeu toe die enigste manier om te reis tussen kontinente met ‘n boot was.
Daar was die “Castle liners” met name soos Windsor Castle en Pendennis Castle waarmee ‘n reis tussen Southampton Engeland en Kaapstad meer as twee weke sou duur.
Op die “Castle liners” het die duurste Southampton na Kaapstad retoer kaartjie jou ‘n kajuit besorg met uitsig op die Afrika kontinent se kuslyn op linkerkant, bakboord-kant of “port side” na gelang die boot suidwaarts vaar.
Met terugreis vanaf Kaapstad sal die kuslyn aan die regterkant of stuurboord of “starboard” wees.
Sò ‘n duurder kaartjie vir die retoer reis sou die letters “P O S H” bevat as kajuit aanduiding.
“POSH” was dus kort vir “Port out, Starboard Home” (waar home Engeland impliseer).
Ja, as jy dit kon bekostig het jy dus “POSH” gereis.
“Lings is louen regs is koud kies dan sò vir minder fout!”
of
“rooi of bak is links groen of stuuris regs
of
‘n bestuurder moet koel soos ‘n groen komkommer bly aan die stuurboord kant van die kar
IJ Blom
Winter 2025